Mantolama, binaların dış yüzeylerinin ısı, ses, nem, yangın gibi dış etkenlere karşı korunması için yalıtım malzemeleri ile kaplanması işlemidir. Mantolama, binalarda enerji tasarrufu sağlar, konfor ve sağlık koşullarını artırır, yapı ömrünü uzatır, çevre kirliliğini azaltır ve binanın estetik görünümünü güzelleştirir. Bu yazımızda mantolama işleminin detaylarına, yapım sürecine ve avantajlarına değineceğiz.
Dış cephe mantolama malzemesi kaliteli, dayanıklı ve verimli olmalıdır. Malzeme, binanın yalıtımını sağlamalı, dış etkenlere karşı korumalı ve uzun ömürlü olmalıdır. Mantolama malzemesi ayrıca yapacağınız iş oranında uygun ve yeterli olmalıdır. Malzeme, binanın özelliklerine, çevresine ve iklim koşullarına da uygun olmalıdır ve malzemenin kalınlığı ve yoğunluğu binanın ısı kaybını önlemek için yeterli olmalıdır.
Günün sonunda kritik bir bileşen olan dış cephe mantolama malzemesi maliyetler açısından da ekonomik olmalıdır. Malzemenin fiyatı, bakımı ve işçiliği binanın maliyetlerini fahiş ölçüde arttırmamalıdır.
Mantolama yapmak için gerekli olan malzemeler Mantolama levhaları,Mantolama yapıştırıcısı, Mantolama dübeli, Fileli sıva,Son kat sıva ve Dış cephe boyası olarak sıralanabilir.
Mantolama levhaları: XPS veya EPS gibi yalıtım levhalarıdır. Dış yüzeye yapıştırılır ve dübellenir. Levhaların kalınlığı ve yoğunluğu binanın özelliklerine göre belirlenir. Ekstrüde Polistiren olarak da bilinen XPS adlı malzeme en yaygın kullanılan dış cephe mantolama malzemesidir. Mavi veya sarı renkli sert köpük levhalardır. Yüksek ısı yalıtımı sağlar, suya ve neme dayanıklıdır, kolay uygulanır ve uzun ömürlüdür. EPS, yani genleştirilmiş polistiren ise diğer bir yaygın kullanılan dış cephe mantolama malzemesidir. Beyaz renkli hafif köpük levhalardır. Orta derecede ısı yalıtımı sağlar, suya ve neme karşı hassastır, kolay uygulanır ve kırılabilir.
Öte yandan taş yünü ise doğal bir dış cephe mantolama malzemesidir. Gri renkli lifli levhalardır. Yüksek ısı ve ses yalıtımı sağlar, suya ve neme dayanıklıdır, yangına karşı dirençlidir, zor uygulanır ve uzun ömürlüdür.
Mantolama yapıştırıcısı: Mantolama levhalarını dış yüzeye yapıştırmak için kullanılan harç olarak nitelendirebileceğimiz mantolama yapıştırıcısı ise levhaların arkasına ve kenarlarına sürülür.
Mantolama dübeli: Mantolama levhalarını dış yüzeye sabitlemek için kullanılan plastik veya metal dübellerdir. Levhaların ortasına ve köşelerine çakılır.
Fileli sıva: Mantolama levhalarının üzerine uygulanan sıvadır. Levhaların arasındaki boşlukları doldurur ve pürüzsüz bir yüzey oluşturur. Sıvanın içine donatı filesi denilen cam elyaf file konulur. File, sıvanın çatlamasını ve kırılmasını önler.
Son kat sıva: Fileli sıvanın üzerine uygulanan son kat sıvadır. Binanın dış görünümünü belirler. Son kat sıva, mineral, akrilik, silikon veya silikat gibi farklı türlerde olabilir. Son kat sıva, renkli veya beyaz türlerde olabilir. Renkli son kat sıva kullanılırsa, boya yapmaya gerek kalmaz.
Dış cephe boyası: Son kat sıva beyaz ise, dış cephe boyası ile renklendirilir. Dış cephe boyası, binanın estetik görünümünü sağlar ve su bazlı, silikonlu, akrilik veya silikatlı gibi farklı türlerde olabilir. Dış cephe boyası seçerken dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
Mantolama yaparken izlenmesi gereken belli başlı ve sıralı adımlar mevcuttur. Bu uygulama aşamalarını şu şekilde özetleyebiliriz:
Öncelikle binanın dış yüzeyi temizlenir ve düzeltilir. Yüzeydeki kir, toz, yağ, boya gibi maddeler kazınır veya yıkanır. Yüzeydeki çatlak, delik veya kabarma gibi kusurlar macunla doldurulur veya zımparalanır. Ardından mantolama levhaları dış yüzeye yapıştırılır ve dübellenir. Levhaların arkasına ve kenarlarına mantolama yapıştırıcısı sürülür ve yüzeye bastırılır. Levhaların ortasına ve köşelerine mantolama dübeli çakılır. Levhalar arasında 2-3 mm boşluk bırakılır. Sonra mantolama levhalarının üzerine fileli sıva uygulanır. Fileli sıva hazır olarak alınabilir veya ince kum, çimento ve su karıştırılarak yapılabilir. Fileli sıvanın içine cam elyaf file konulur ve levhaların üzerine spatula ile yayılır. Fileli sıva kuruduktan sonra zımpara ile pürüzsüzleştirilir. En son olarak fileli sıvanın üzerine son kat sıva veya dış cephe boyası uygulanır. Son kat sıva renkli ise direkt olarak fileli sıvanın üzerine spatula ile yayılır. Son kat sıva beyaz ise önce astar boya ile fileli sıvanın üzeri boyanır, sonra istenilen renkte dış cephe boyası ile son kat yapılır.
Mantolama modelleri, binanın dış yüzeyinin şekline, rengine ve desenine göre değişebilir. Binaların türüne, iklim koşullarına ve kullanılan malzemelere göre mantolama modelleri de farklılaşır Örneğin, düz mantolama, binanın dış yüzeyinin düz bir şekilde kaplandığı mantolama modelidir. En sade ve en kolay uygulanan mantolama modelidir. Binanın yalıtımını sağlar, ancak estetik açıdan pek çekici değildir.
Öte yandan, binanın dış yüzeyinin çeşitli desenlerle kaplandığı mantolama modeline ‘desenli mantolama’ denir. Desenler, son kat sıva ile spatula veya kalıp kullanılarak yapılabilir. Binanın yalıtımını sağlar, aynı zamanda estetik açıdan da güzel bir görünüm verir.
Taş kaplama mantolama ise daha ziyade estetik kaygıların ağır bastığı bir mantolama türüdür ve binanın dış yüzeyinin taş kaplama malzemeleri ile kaplandığı mantolama modelidir. Taş kaplama malzemeleri, doğal taş, yapay taş, mermer, granit, traverten gibi farklı türlerde olabilir. Binanın yalıtımını sağlar, aynı zamanda estetik açıdan da lüks ve şık bir görünüm verir.
Bazı durumlarda binalara ahşap kaplama mantolama da uygulanabilir. Ahşap kaplama malzemeleri, doğal ahşap, sunta, kontrplak, OSB gibi farklı türlerde olabilir. Ahşap kaplama, binanın yalıtımını sağladığı gibi aynı zamanda estetik açıdan da doğal ve sıcak bir görünüm verir.
Bu noktaya kadar mantolamanın tanımı, işlevi, mantolamada kullanılan malzemelere ve dış cephe mantolamanın yapılış yöntemlerine ve türlerine değindik. Yazımızı tamamlamadan önce dış cephe mantolama uygulamanın avantajlarına kısaca değinelim:
